Publikacja strategii UE na rzecz praw dziecka oraz gwarancji na rzecz dzieci

24 marca 2021 r. – Komisja Europejska pod przewodnictwem wiceprzewodniczącej Dubravki Suicy, odpowiedzialnej za demokrację i demografię, opublikowała  długo oczekiwaną strategię UE na rzecz praw dziecka oraz wniosek w sprawie ustanowienia europejskiej gwarancji na rzecz dzieci. Teksty te mają na celu ochronę dzieci przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w potrzebie.

Wniosek Komisji dotyczący ustanowienia europejskiej gwarancji na rzecz dzieci jest pierwszym krokiem w kierunku zapobiegania i zwalczania wykluczenia społecznego dzieci w potrzebie. We wniosku określono kilka kluczowych usług, które powinny być dostępne dla wszystkich dzieci: dostęp do wczesnej edukacji i opieki, opieka zdrowotna, zdrowe odżywianie i odpowiednie warunki mieszkaniowe. Po przyjęciu przez Parlament Europejski i Radę wniosek stanie się zaleceniem Rady, które – przy poszanowaniu pierwszych kompetencji państw członkowskich – będzie doradzać państwom członkowskim, jak najlepiej wykorzystać fundusze unijne i krajowe w celu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu dzieci.

Z zadowoleniem należy przyjąć fakt, że we wniosku uwzględniono rodzinę jako klucz do zaspokojenia potrzeb dzieci. Wprowadzone ramy polityczne wzywają do „skutecznego zajęcia się potrzebami dzieci i ich rodzin”. Rodzice są również konkretnie wymienieni, gdy chodzi o „zapewnienie odpowiedniej polityki i zasobów, w tym poprzez środki integracji na rynku pracy dla rodziców lub opiekunów oraz wsparcie dochodów rodzin i gospodarstw domowych”. Logicznie rzecz biorąc, ubóstwo dzieci jest równoznaczne z ubóstwem rodzin; wspieranie rodzin jest zatem bezpośrednim sposobem ochrony dzieci przed takimi zagrożeniami.

Ponadto, działania polityczne proponowane w ramach europejskiej gwarancji na rzecz dzieci mają na celu rozwój polityki „w szczególności na poziomie regionalnym i lokalnym oraz poprzez instytucje edukacyjne, wyszkolonych mediatorów, służby wspierania rodziny, społeczeństwo obywatelskie i organizacje gospodarki społecznej”. W tym względzie stowarzyszenia rodzinne pozostają kluczowymi podmiotami w walce z ubóstwem i wykluczeniem rodzinnym poprzez tworzone przez nie sieci solidarności.

Z drugiej strony, strategia UE na rzecz praw dziecka określa ambitną wizję zwiększenia ochrony dzieci w wielu różnych kwestiach. W strategii określono sześć obszarów, na których należy się skupić: uczestnictwo w życiu politycznym i demokratycznym; integracja społeczno-gospodarcza, zdrowie i edukacja; zwalczanie przemocy wobec dzieci i zapewnienie ochrony dzieci; przyjazny dzieciom wymiar sprawiedliwości, bezpieczne społeczeństwo cyfrowe i informacyjne; oraz wspieranie dzieci w tych obszarach również w skali globalnej.

Strategia nie stanowi nowego instrumentu prawnego dla Unii Europejskiej i jej instytucji, lecz raczej określa, w jaki sposób UE będzie ukierunkowywać i priorytyzować wydatkowanie istniejących funduszy, aby wypełnić swoje zobowiązania wynikające z obowiązujących traktatów europejskich i międzynarodowych. Należy zauważyć, że nowa Strategia, w pozytywnym oderwaniu od wcześniejszych dyskusji i dokumentacji na ten temat, dąży do przekształcenia systemu wsparcia dzieci z systemu opartego na instytucjach na system oparty na organizacjach rodzinnych i społecznych. Strategia uznaje również rodzinę za niezastąpioną ochronę przed przemocą domową i przemocą wobec dzieci. Wreszcie, strategia wskazuje na rodzinę jako model zintegrowanych systemów ochrony dzieci.

W kontekście pandemii i zwiększonych wyzwań w zakresie edukacji i bezpieczeństwa dzieci w sieci i poza nią, rodziny bardziej niż kiedykolwiek potrzebują wsparcia w pełnieniu swojej roli i odpowiedzialności. Rodzice dokonują ogromnych inwestycji na rzecz dobra swoich dzieci, często przy słabym wsparciu publicznym, i pozostają pierwszymi osobami, które odpowiadają na ich potrzeby. Ich zaangażowanie musi zostać docenione.

FAFCE od lat angażuje się w działania mające na celu wprowadzenie głosu rodzin na poziom instytucjonalny w Europie, szczególnie poprzez stały wkład w konsultacje społeczne, które są integralną częścią procesu legislacyjnego Unii Europejskiej.

Komisja Europejska niedawno otworzyła kwestionariusz opinii w sprawie strategii UE na rzecz praw dziecka (2021-2024), która zapewni ramy dla UE w celu lepszej ochrony dzieci. Komisja Europejska planuje przyjąć tę strategię w pierwszym kwartale 2021 roku.

FAFCE wzięła udział w kwestionariuszu i przypomniała o potrzebie uznania, że to rodzice są w pierwszej kolejności odpowiedzialni za zapewnienie dobra swoich dzieci, a zatem o potrzebie zintensyfikowania przez UE dialogu ze stowarzyszeniami rodzin i rodziców, aby uwzględnić ich obawy i wiedzę fachową.

FAFCE podkreśla, że:

Polityki przyjazne rodzinie muszą stać się centrum mechanizmów reagowania, ponieważ są one najskuteczniejszym sposobem ochrony dzieci. Powinny one obejmować uznanie pracy opiekuńczej wykonywanej przez rodziny i promować równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, dostęp do przystępnej cenowo i dobrej jakościowo opieki nad dziećmi i edukacji dla dzieci, godne warunki mieszkaniowe, kredyty i transport dla rodzin.

Aby zapobiec godnym pożałowania sytuacjom, w których dzieci pozostają bez opieki, prawodawstwo UE musi zająć się podstawowymi przyczynami tego zjawiska i usunąć wszelkie przeszkody utrudniające rodzicom pozostanie z dziećmi.

Nacisk UE na problemy dzieci w ramach unijnego instrumentu naprawczego Next Generation oraz innych planów finansowania UE (gwarancja dla dzieci, zaktualizowana gwarancja dla młodzieży) powinien być również wykorzystany do wspierania rodzin, ponieważ wzmocnione rodziny są najszybszym i najskuteczniejszym sposobem zapewnienia dzieciom ochrony przed  zagrożeniami.

Dzięki edukacji internetowej dzieci spędzają więcej czasu przed ekranami, a zatem są bardziej narażone na zagrożenia cyfrowe i nieodpowiednie treści, takie jak treści o charakterze seksualnym.  Kluczowe znaczenie ma podnoszenie świadomości na temat szkodliwego wpływu pornografii na rozwój psychiczny i moralny dzieci oraz opowiadanie się za skutecznymi mechanizmami uniemożliwiającymi dzieciom dostęp do pornografii online.

Komisja Europejska zobowiązała się do zapewnienia dzieciom bezpiecznego internetu jako najwyższego priorytetu i w odpowiedzi na pytanie pisemne (E-003186/2020) stwierdziła, że „w czasach COVID-19 zaangażowanie Komisji na rzecz uczynienia internetu bezpieczniejszym i lepszym miejscem dla dzieci jest ważniejsze niż kiedykolwiek.  Dostęp do treści odpowiednich dla wieku jest kluczowym problemem, który jest rozwiązywany za pomocą regulacji, samoregulacji i wsparcia finansowego”.

Kolejnym podjętym tematem jest  walka z praktyką macierzyństwa zastępczego jako naruszeniem najlepiej pojętego interesu dziecka. Praktyka macierzyństwa zastępczego stanowi coraz bardziej niepokojącą rzeczywistość w UE i poza nią. Świadomie narusza ona podstawowe prawo dzieci do poznania swoich biologicznych rodziców i pozostawania pod ich opieką (art. 7 Konwencji ONZ o prawach dziecka) i nie jest zgodna z wymogami międzynarodowych przepisów adopcyjnych, które stanowią gwarancję dobra porzuconych dzieci (art. 21 Konwencji ONZ o prawach dziecka).   Komisja Europejska ma prawny i moralny obowiązek zapobiegania handlowi dziećmi poprzez praktykę macierzyństwa zastępczego.

FAFCE apeluje o zapewnienie przejrzystości we wdrażaniu działań zewnętrznych UE na rzecz ochrony dzieci. Przejrzystość w odniesieniu do działań zewnętrznych UE ma kluczowe znaczenie dla oceny konkretnej roli UE w zapewnianiu dobrobytu dzieci na całym świecie.  UE powinna na przykład poprawić przejrzystość wdrażania Wytycznych UE w sprawie ochrony i promowania praw dziecka poprzez publikację publicznego sprawozdania z wdrażania Wytycznych UE w rozsądnym terminie, np. do 2022 r. (w połowie okresu obowiązywania planu działania UE).

Rezolucja Parlamentu Europejskiego:

W rezolucji uznano rolę rodziców w edukacji ich dzieci, zwłaszcza w kontekście pandemii. Posłowie do Parlamentu Europejskiego „podkreślają coraz ważniejszą rolę, jaką w kształceniu na odległość odgrywają rodzice, rodziny i opiekunowie, oraz potrzebę posiadania przez nich dobrych umiejętności internetowych, cyfrowych i technicznych, a także odpowiedniego sprzętu, a także apelują o zapewnienie im specjalnych szkoleń i mechanizmów wsparcia; podkreśla potrzebę wspierania rodzin narzędziami cyfrowymi w celu zwiększenia dostępu do kształcenia na odległość wzywa Komisję do przeprowadzenia specjalnego badania na temat cyfrowego rodzicielstwa w celu opracowania spójnego i skutecznego podejścia we wszystkich państwach członkowskich, aby pomóc rodzicom;”

---

FAFCE udało się włączyć potrzebę inwestowania w politykę demograficzną i rodzinną do wytycznych dotyczących budżetu UE na rok 2022! Dzięki poprawkom przygotowanym pierwotnie przez FAFCE i zgłoszonym przez kilku europosłów (Herbert Dorfmann, EPP – Włochy; Bogdan Rzońca, ECR – Polska; Elisabetta Gualmini, S&D – Włochy), ta ważna rezolucja „podkreśla potrzebę środków finansowych na rewitalizację regionów cierpiących z powodu spadku liczby ludności poprzez inwestycje w politykę społeczną i demograficzną, która wspiera rodziny oraz zapewnienie starzejącym się społeczeństwom w Europie odpowiedniego wsparcia w zakresie dostępu do opieki zdrowotnej, mobilności i usług publicznych;”.

Szczególną uwagę zwrócono również na młodzież: „należy w pełni wykorzystać wszystkie możliwości finansowania, aby skutecznie poprawić integrację na rynku pracy, w szczególności poprzez szkolenia zawodowe, środki mające na celu poprawę integracji społecznej, warunków pracy i ochrony socjalnej, w tym osób niepełnosprawnych, a także perspektyw rodzinnych i życiowych młodych ludzi, z uwzględnieniem dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym;”

---

Rosja jest jednym z niewielu miejsc, gdzie komercyjne macierzyństwo zastępcze jest całkowicie legalne (wraz z Ukrainą, Gruzją i niektórymi stanami USA). Każdego roku rosyjskie matki zastępcze rodzą setki, a może nawet tysiące dzieci. Jednak rosyjska Duma (parlament) planuje w najbliższych miesiącach zakazać tej praktyki, przynajmniej jeśli klientami są obcokrajowcy. „Rosja nie jest inkubatorem” – mówi Irina Jarowaja, zastępca przewodniczącego Dumy. The economist

---

Turcja wycofała się z Konwencji Stambulskiej

Turcja była pierwszym krajem, który w 2011 roku podpisał Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Konwencja Stambulska). Konwencja ta, od samego początku stanowczo oprotestowana przez Stolicę Apostolską, pod pozorem walki z przemocą wobec kobiet, promuje ideologiczny program na rzecz ideologii gender, skrajnego feminizmu oraz promocji niewłaściwej edukacji seksualnej i praw „LGBT”.

---

22 marca 2021 r. w Portugalii nie ustają debaty na temat legalizacji eutanazji.  Na razie nie wydaje się, aby Portugalia podążyła drogą Belgii, Holandii, Luksemburga, a ostatnio Hiszpanii – czterech krajów europejskich, które zezwalają na eutanazję.

29 stycznia 2021 roku portugalski parlament zatwierdził ustawę o eutanazji, zezwalającą na wspomagane samobójstwo dla osób nieuleczalnie chorych i ciężko rannych. Ustawa została przyjęta 136 głosami za, 78 przeciw i tylko 4 osoby wstrzymały się od głosu. Jednak 18 lutego 2021 r. prezydent Portugalii Marcelo Rebelo zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o ocenę tej nowej ustawy o eutanazji. W oświadczeniu stwierdził, że przepisy wydają się „nadmiernie nieprecyzyjne”, potencjalnie tworząc sytuację „niepewności prawnej”.

15 marca 2021 r. portugalski Trybunał Konstytucyjny uznał ustawę o eutanazji za niekonstytucyjną przewagą jednego głosu 7-6. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że projekt ustawy, ze względu na niejasny język, podważa zasadę nienaruszalności życia ludzkiego:

Po orzeczeniu Trybunału Prezydent zawetował ustawę i odesłał ją do Parlamentu w celu zrewidowania jej niekonstytucyjnych zapisów. Jeśli ustawa zostanie ponownie przyjęta przez parlament, prezydent może ją podpisać, zawetować lub ponownie skierować do Trybunału Konstytucyjnego, aby rozwiać wszelkie wątpliwości co do jej konstytucyjności. Saga ma więc swój ciąg dalszy.

---

21 marca w Brukseli Marsz dla życia miał formę konferencji on-line poświęconą osobom z trisomią. Obok rozmów z osobami w pełni samodzielnymi z syndromem trisomi wziął udział w konferencji sekretarz generalny FAFCE Nicola Speranza przywołując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce stanowiącego przykład ochrony życia.

---

Berlińskie Dni Demografii

22-24 marca 2021 – W tegorocznej sesji Berlińskich Dni Demograficznych wystąpiła wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Dubravka Suica jako główny mówca. Przedstawicielka sekretariatu FAFCE Bénédicte Colin zwróciła uwagę na znaczenie polityki rodzinnej jako jednego z elementów rozwiązywania problemów związanych ze zmianami demograficznymi. Komisarz Suica potwierdziła: „Popieram to. Musimy inwestować w rodzinę”.

---

Druga konferencja na temat gmin przyjaznych rodzinie

25 marca 2021 – Europejska Konfederacja Dużych Rodzin była gospodarzem konferencji online na temat tworzenia polityki przyjaznej rodzinie w całej Europie. W konferencji wzięła udział Mdm. Signe Riisalo, estońska minister ochrony socjalnej, przedstawiła podejście rządu estońskiego, kładąc nacisk na hojną politykę urlopów rodzinnych i rodzinną opiekę zastępczą, jako sposób na zapewnienie zdrowia psychicznego dzieci i ochronę rodzin, zwłaszcza matek. Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Dubravka Suica również zabrała głos, dzieląc się doskonałymi pomysłami na włączenie problematyki rodzinnej do głównego nurtu polityki: „Za każdym razem, gdy będziemy przedstawiać propozycje na naszym szczeblu, będziemy musieli upewnić się, że są one zgodne z potrzebami i wymaganiami rodzin”. Rozważyła również propozycję zarządu FAFCE, podkreślając, że pewien procent środków z funduszu naprawczego można by przeznaczyć „specjalnie na politykę prorodzinną na szczeblu lokalnym”.

---

1 kwietnia 2021 roku minął rok od rozpoczęcia kryzysu. Rodzice odważnie podejmują się swoich obowiązków, pomimo braku uznania, słabego wsparcia i dodatkowych trudności spowodowanych pandemią.

Jednak rodziny mają zasadnicze znaczenie dla przyszłości Europy. Jak wielokrotnie podkreślał papież Franciszek, Europa stoi w obliczu „demograficznej zimy”. Nawet kraj taki jak Francja, który ma najwyższy wskaźnik urodzeń w Europie, doświadcza siódmego z rzędu roku spadku płodności, przy czym do 2020 roku liczba urodzeń ma spaść o 13%.

Prezydencja portugalska Unii Europejskiej włączyła do swoich priorytetów potrzebę dostosowania się do potrójnej transformacji: ekologicznej, cyfrowej i demograficznej. Ze swojej strony Komisja Europejska opublikowała na początku 2021 r. „Zieloną księgę w sprawie starzenia się społeczeństwa”, w której wprawdzie uznaje się istnienie nierównowagi demograficznej, ale nie proponuje się jeszcze żadnych konkretnych rozwiązań, które mogłyby ją zmienić. W dniu 5 marca Parlament Europejski, Komisja Europejska i Rada UE podpisały wspólną deklarację w sprawie konferencji na temat przyszłości Europy, w której kluczowym zagadnieniem jest solidarność międzypokoleniowa. Jednak, jak wskazaliśmy w naszym wspólnym dokumencie  z COMECE „Osoby starsze a przyszłość Europy”, solidarność międzypokoleniowa nie może się zakorzenić bez wsparcia ze strony nowego pokolenia.

Wyzwania demograficzne muszą znaleźć się na wysokim miejscu w agendzie europejskiej. Mamy obowiązek przekonać nasze instytucje, że niski wskaźnik urodzeń nie jest pożądany przez rodziny, ale jest im narzucany. Jest to oznaka braku nadziei na przyszłość. Mamy jednak obowiązek zapewnienia równowagi międzypokoleniowej dla zrównoważonego rozwoju Europy. W tym celu zorganizowaliśmy serię webinariów, „Dialogi FAFCE”, z udziałem kluczowych aktorów politycznych, takich jak Katalin Novák, węgierska minister ds. rodzin, Elena Bonetti, włoska minister ds. równych szans i rodziny, oraz Dubravka Šuica, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej odpowiedzialna za demokrację i demografię.

Europa pilnie potrzebuje demograficznej wiosny. Dzisiejsze rodziny mają średnio o jedno dziecko mniej niż planowały. Napotykane przeszkody mają charakter ekonomiczny, społeczny i kulturowy. Niezwykle ważne jest, aby dać parom swobodę posiadania takiej liczby dzieci, jakiej pragną. Chciałbym wspomnieć o braku wsparcia w miejscu pracy. W styczniu opublikowaliśmy, we współpracy z organizacją parasolową Nowe Kobiety dla Europy, białą księgę zatytułowaną „Ochrona kobiet przed dyskryminacją ze względu na macierzyństwo”. Rodzice, a zwłaszcza matki, nie mogą być oceniani tylko jako osoby i w kategoriach wydajności. Nie można ignorować rzeczywistości ich społecznych powiązań z rodziną i społecznością. W pisemnym stanowisku w sprawie telepracy, o które poprosił nas Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, wezwaliśmy do zmiany podejścia do pracujących rodziców. W ramach Europejskiego Sojuszu na rzecz Niedzieli podpisaliśmy również deklarację na rzecz niedzielnego odpoczynku, aby umożliwić rodzinom spędzanie wystarczającej ilości czasu razem poza pracą.

Podnosiliśmy te obawy podczas naszych spotkań z wysokimi rangą przedstawicielami europejskimi: posłanką do PE Robertą Metsolą, pierwszą wiceprzewodniczącą Parlamentu Europejskiego, oraz Christą Schweng, przewodniczącą Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Mieliśmy również zaszczyt spotkać się online z biskupem Williamem Shomali, biskupem pomocniczym i wikariuszem patriarchalnym w Jordanii, w celu rozszerzenia naszej współpracy z rodzinami na całym świecie.

Rozpoczynając Rok Rodziny, pamiętamy o pracy naszych Członków i partnerów, których wspieramy w takich kwestiach, jak edukacja w Hiszpanii, eutanazja w Portugalii, Hiszpanii i Irlandii, definicja małżeństwa na Łotwie i Węgrzech oraz walka z pornografią we Francji. Jest dla nas niezwykle ważne, aby pozostawać w bezpośrednim kontakcie z osobami, które reprezentujemy. Ostatnio kontaktowałem się online z naszymi stowarzyszeniami członkowskimi we Francji, Niemczech, na Węgrzech, Malcie i w Południowym Tyrolu.

Bardzo dziękuję za wsparcie. Tak wielu z Was uważnie czytało nasze komunikaty prasowe, śledziło nasze działania i wspierało nas finansowo. Wciąż potrzebujemy Waszej pomocy: prosimy o dalsze wspieranie nas i przekazywanie darowizn, aby promować piękno i znaczenie rodziny w Europie.

Wreszcie, nie zapominajmy, że nasza praca pozostaje przede wszystkim w rękach Boga, a nasze zmagania nie są prowadzone wyłącznie przez nasze ludzkie siły, ale przede wszystkim przez Jezusa Chrystusa, który zmartwychwstał za nas: „Nabierzcie odwagi. Ja zwyciężyłem świat”. Z poczuciem nadziei i w radości Zmartwychwstania Pańskiego życzę Wam wszystkim radosnych Świąt Wielkanocnych.

Vincenzo Bassi,

Przewodniczący FAFCE

Tłumaczenie: Teresa Kapela